عفونت دستگاه تنفسی فوقانی بر اساس قسمت‌هایی از بدن که بیشتر دچار عفونت می‌شوند، دسته‌بندی می‌گردند، که سرماخوردگی عمدتاً بینی، سینوس‌ها (سینوزیت)، گلو (فارنژیت) و همچنین یک یا هر دو چشم را با التهاب ملتحمه تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم بیماری معمولاً به واکنش دستگاه ایمنی بدن بیشتر مرتبط هستند تا به بافت‌هایی که ویروس از بین می‌برد. تشخیص بیماری سرماخوردگی ازآنفلونزا بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است، در آنفلوانزا علائمی مانند سردرد، درد عضلات و تب شدت بیشتری دارند که البته در سرماخوردگی‌های شدید هم به همان شکل است. با هر بار ابتلا به بیماری، بدن انسان آنتی‌بادی مربوط به ویروس را تولید می‌کند تا در آینده دیگر به آن مبتلا نشود، اما از آنجا که بیش از دویست ویروس مختلف باعث سرماخوردگی می‌شوند، با هر بار ابتلا باید آنتی‌بادی مختص آن ساخته شود و برای همین یک فرد در طول زندگی خود به طور متوسط 50 بار (بزرگسالان دو تا پنج بار در سال و کودکان شش تا ده بار در سال) به سرماخوردگی مبتلا می‌شود.

همچنین به دلیل همان دویست ویروس، ساختن واکسن سرماخوردگی مشکل و غیرممکن است و هیچ دارویی برای این بیماری تاکنون به وجود نیامده است، اگرچه علائم بیماری را با داروهای تب‌بر (مانند استامینوفن) یا ضدآبریزش بینی (مانندآنتی‌هیستامین) می‌توان کاهش داد. در بعضی موارد که احتمال ابتلا به یک بیماری باکتریایی (مانند برونشیت، سینه پهلو، سینوزیت و عفونت گوش میانی) وجود دارد، ازآنتی‌بیوتیک برای درمان آن استفاده می‌شود، اما آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ تاثیری بر روی ویروس سرماخوردگی ندارند. برخی نیز معتقدند که ویتامین ث یا قرص روی یا عسلمی‌تواند باعث بهبودی علائم بیماری شود که به طور کامل به اثبات نرسیده است. به طور کلی پیشگیری از بیماری آسان است، زیرا ویروس عامل بیماری مدت زمان محدودی را زنده می‌مانند و با شست‌وشوی دست‌ها که یکی از راه‌های مهم برای پیشگیری است، می‌تواند آن را از بین برد و برخی شواهد استفاده از ماسک‌های بینی و دهان را نیز موثر می‌دانند.

علائم و نشانه‌ها[ویرایش]

متداول‌ترین علائم سرماخوردگی شامل سرفه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی و گلودرداست و علائم دیگر شامل درد عضلات، خستگی، سردرد، و بی‌اشتهایی.^[2] گلودرد تقریباً در 40% افراد و سرفه تقریباً در 50% افراد بروز می‌کند،^[3] سرفه‌های ناشی از سرماخوردگی معمولاً خشک و پشت سر هم هستند.^[4] نیمی از موارد درد عضلانی رخ می‌دهد.^[5] تب در بزرگسالان غیرمعمول، اما در نوزادان و کودکان رایج است و ممکن است تب خفیفی تا 38?9 درجه مشاهده شود.^[4][5] بعضی از ویروس‌هایی که موجب سرماخوردگی می‌شوند، ممکن است بدون علامت باشند.^[6][7] رنگ خلط سینه یا ترشحات بینی ممکن است بی‌رنگ یا زرد و یا سبز باشد و اینکه آیا عفونت ناشی از باکتری بوده‌است یا ویروس را مشخص نمی‌کند.^[8]

سرماخوردگی معمولاً با خستگی، احساس سرما، عطسه و سردرد آغاز می‌شود و تا دو روز پس از آن ادامه دارد و با علائم دیگر از جمله آبریزش بینی و سرفه دنبال می‌شود.^[2] این علائم 16 ساعت پس از در معرض ویروس قرار گرفتن آغاز می‌شوند^[9] و معمولاً دو تا چهار روز پس از آغاز بیماری به بیشترین حد خود می‌رسند.^[5][10] علائم معمولاً ظرف هفت تا ده روز بعد برطرف می‌شوند، اما بعضی علائم مانند سرفه خشک^[4] ممکن است تا سه هفته باقی بمانند.^[11] در کودکان، سرفه در 35 تا 40 درصد موارد تا بیش از ده روز و در 10% از موارد تا بیش از 25 روز ادامه می‌یابد.^[12]

علائم بیماری توسط دستگاه ایمنی بدن پدیدار می‌شوند و نه توسط ویروس.^[13] مواد ضدعفونی‌کننده‌ای که توسط گلبول‌های سفیدتولید می‌شوند، می‌تواند به سلول‌های بدن آسیب برساند و یا باعث تولید آنزیم و در نتیجه واکنش‌های شیمیانی درون بدن شود و این گونه علائم بیماری پدیدار می‌گردد.^[14] در واقع علائم بیماری از واکنش‌های شیمیایی پیچیده درون رگ‌های خون، غدد و بافت‌های عصبی پدیدار می‌شوند.^[15] گرفتگی بینی به دلیل متورم شدن رگ‌های درون حفره بینی است که میزان تورم رگ‌ها توسط عصب‌هاییکنترل می‌شود که مواد شیمیایی با نام نوراپی‌نفرین (یا نورادرنالین) تولید می‌کنند.^[16] هنگامی که بینی ملتهب می‌شود، اگر راه یکی از حفره‌های بینی سد شود و حفره دیگر خالی باشد، به آن حفره فشار وارد شده و راه برای ورود باکتری یا ویروس به بافت‌های بینی باز خواهد بود. علاوه بر بافت‌های بینی، حفره سینوس نیز می‌تواند از باکتری یا ویروس پر شود و منجر به سینوزیت و عفونت گوش میانی در کودکان شود.^[17] سرفه که از علائم بعدی سرماخوردگی است، به دلیل متورم و عفونی شدن گلو، نای و راه‌های هوایی تحتانی به وجود می‌آید. سرفه‌های خشک نشان‌دهنده التهاب راه هوایی فوقانی و سرفه‌های دارای خلط نشان‌دهنده التهاب راه هوایی تحتانی هستند.^[14]